GALERI SEJARAH BUKIT BESI,TERENGGANU

arnabkiut · Post time 14-1-2007 12:44 AM

LATAR BELAKANG

Bukit Besi terletak di daerah Dungun, Terengganu Darul Iman, Malaysia. Jarak daripada bandar Dungun ialah 33 km dan dari Kuala Terengganu 77 km.

Suatu masa dahulu ia terkenal dengan perlombongan bijih besi yang terbesar di Asia Tenggara. Sejarah kegemilangannya bermula di permulaan suku abad ke 20

Kegiatan perlombongan bijih besi di Bukit Besi bermula apabila seorang ahli kajibumi dari Jepun, Mr. Kuhara datang ke Cemuak, Ulu Dungun pada tahun 1916 dan mendapati terdapat kandungan bijih besi dengan jumlah yang besar di kawasan tersebut.

Di zaman permulaan, bijih besi diangkut dengan kereta tolak daripada Bukit Besi ke Kg. Dendang. Kemudian ia dibawa ke Dungun menggunakan bot. Syarikat Kuhara Mining Ltd telah menjalankan kegiatan melombong bijih secara tidak rasmi semenjak 1927. Ia kemudian ditukar nama kepada Nippon Mining Company (NMC).

'Mining Lease' telah dikeluarkan dengan rasmi oleh Kerajaan Terengganu kepada NMC pada 13.1.1929. Kawasan tersebut seluas 1080 ekar, terdiri daripada M.L. 129, M.L. 130, M.L. 131 dan M.L. 132 adalah pecahan daripada M.L. 75, iaitu kawasan yang telah dikurniakan oleh Sultan Terengganu kepada seorang kerabatnya, Tengku Abu Bakar bin Tengku Abdul Jalil.

[ Last edited by arnabkiut at 14-1-2007 12:47 AM ]

arnabkiut · Post time 14-1-2007 12:45 AM

Pada tahun 1930, laluan keretapi Dungun - Bukit Besi telah dapat disiapkan di stesen Che' Lijah. 'Stock Pile' atau Tempat Memunggah Bijih yang pertama juga adalah di Kampung Che' Lijah. Dari situ bijih-bijih besi dimuatkan ke dalam bot untuk dibawa ke Kuala Dungun. Tahun 1935, jumlah penduduk di Bukit Besi telah meningkat sehingga 6,000 orang (termasuk 3,000 pekerja). Pendapatan penduduk Bukit Besi pada masa itu sangat mewah. Perkhidmatan awam seperti bekalan air, elektrik, keretapi juga disediakan secara percuma.

Sebuah terowong yang dikenali sebagai Bukit Tebuk telah dapat disiapkan dalam tahun 1936. Perjalanan melalui Bukit Tebuk dapat menjimatkan masa. Oleh itu tempat memunggah bijih dari Che Lijah telah dipindahkan ke Nibong, dan akhirnya dipindahkan pula ke Sura.

[ Last edited by arnabkiut at 14-1-2007 12:47 AM ]

arnabkiut · Post time 14-1-2007 12:49 AM

Pengeluaran bijih besi oleh NMC ini mencapai kemuncaknya antara 1936 - 1940. Selepas itu ia mula menurun dan berakhir pada tahun 1945, iaitu selepas Jepun menyerah kalah kepada British dalam Perang Dunia ke II. Tiada aktiviti perlombongan yang dijalankan sekitar 1946 - 1949 kerana keadaan darurat dan tiada permintaan. Kerajaan British telah menjual harta lombong Bukit Besi kepada Eastern Mining and Metal Company (EMMCO). EMMCO telah memulakan kegiatannya secara besar-besaran di awal 1950an, kerana permintaan yang tinggi dari syarikat-syarikat di Jepun. Untuk mendapatkan keuntungan besar dalam masa yang singkat, EMMCO telah menggandakan pengeluaran bijih. Aktiviti pengeluaran dijalankan 24 jam sehari tanpa henti, kecuali hari Jumaat.

Jentera-jentera moden juga telah digunakan dalam proses pemecahan batu-batu bijih. Dengan ini pihak syarikat telah berjaya meningkatkan pengeluaran dan menghasilkan bijih besi yang lebih bermutu, di samping mengaut keuntungan yang berlipat ganda.

arnabkiut · Post time 14-1-2007 12:50 AM

Kemuncak pengeluaran ialah antara 1960 - 1964 di mana jumlah pengeluaran melebihi 2,000,000 tan setahun.
Pada 1 Oktober 1970, Lembaga Pengarah EMMCO telah membuat keputusan muktamad untuk menutup lombong Bukit Besi. Terdapat berbagai faktur yang menyebabkan penutupan ini, walaupun kandungan bijih besi dipercayai masih terdapat dengan banyak lagi. Penutupan lombong bijih besi ini telah mempengaruhi ekonomi dan kehidupan penduduk-penduduk Bukit Besi dan Dungun. Ramai daripada mereka telah berhijrah ke tempat-tempat lain untuk mendapatkan pekerjaan baru.

arnabkiut · Post time 14-1-2007 12:52 AM

1916	Ahli kajibumi Jepun Mr. Kuhara datang ke Dungun membuat kajian di konsesi Chemuak, Ulu Dungun. Hasil dari kajian tersebut menunjukkan wujudnya bijih besi dalam jumlah yang banyak di kawasan tersebut.
1925	Syarikat Kuhara Mining Ltd. membuka lombong di Machang setahun.
1929	Kerajaan Terengganu secara rasmi telah mengeluarkan 'Mining Lease' kepada syarikat Kuhara Mining Ltd. dengan keluasan 1,080 ekar. Kawasan tersebut adalah pecahan daripada ML 75 iaitu ML 129, ML 131 dan ML 132.
1930	Pengurus Lombong pertama R. Kunada memulakan tugas dalam bulan April. Jalan Keretapi ringan di Dungun Bukit Besi dapat disiapkan di setesen Che Lijah. Beberapa tahun kemudian, berlaku pemberhentian pekerja keran kurang permintaan.
1934	Keadaan pulih semula dan permintaan makin bertambah. Pekerja yang diberhentikan diambil semula dan ditambahkan dengan perkerjaan baru.
1935	Jumlah penduduk di Bukit Besi meningkat sehingga 6,000 orang (termasuk 3,000 pekerja).
1936	Sebuah Gua/Terowong di Bikit Tebak dapat disiapkan. Tempat memunggah bijih dipindahkan dari Che Lijah ke Nibong.
1938	Perkerja China berhenti beramai-ramai kerana adanya sentimen anti Jepun akibat daripada peperangan yang berlaku antara Jepun dan China, mengakibatkan syarikat perlombongan hampir lumpuh. Pekerja baru terpaksa dicari, sebahagiannya diimpot terus dari India.

1945	Berakhirnya perusahaan perlombongan bijih besi oleh NMC pada kahir tahun 1945.
1946 - 1948	Tiada aktiviti perlombongan kerana tiada permintaan dan darurat.
1948	Kerajaan British memutuskan untuk menjual harta lombong Bukit Besi kepada Eastern Mining and Metal Berhad(EMMCO) pada bulan Ogos
1950	Kegiatan perlombongan oleh EMMCO dijalankan secara besar-besaran, kesan daripada pemulihan peperangan dan bertambahnya permintaan daripada Jepun.
1.10.1970	Lembaga Pengarah EMMCO membuat keputusan muktamad untuk menutupkan lombong bijih besi Bukit Besi

arnabkiut · Post time 14-1-2007 12:54 AM

arnabkiut · Post time 14-1-2007 12:56 AM

Ini ialah bekas rumah pengurus lombong Bukit Besi. Ia lebih dikenali dengan panggilan Rumah No. 1. Rumah ini akan dibina semula oleh KETENGAH dalam bentuk asal untuk mengekalkan kesan-kesan sejarahnya. Rumah ini akan dijadikan Galeri Sejarah Bukit Besi

Sebahagian daripada komponen bangunan pemecah bijih
yang masih tinggal.

Bahagian atas komponen tersebut yang dibesarkan

arnabkiut · Post time 14-1-2007 12:58 AM

Sebahagian daripada komponen bangunan pemecah bijih
yang masih ada hingga hari ini

Jentera ini dinamakan 'Driil Master'. Ia digunakan bagi mengorek lubang-lubang yang hendak dipasang dengan bahan-bahan letupan. Lubang-lubang dikorek sedalam 25' dan berjarak lebihkurang 4' - 5' di antara satu sama lain di dalam lingkungan persegi lebihkurang 0.25 ekar. 'Drill Master' ini sentiasa bekerja 24 jam setiap hari. Hanya pemandunya sahaja yang bertukar mengikut syif.

Jentera ini digunakan untuk memuatkan bijih-bijih besi yang masih bercampur tanah, selepas letupan, ke dalam 'rocker' untuk dibawa ke tempat memproses bijih.

arnabkiut · Post time 14-1-2007 01:00 AM

Ini ialah foto 'Removing Belting Hopper' yang dirakamkan di 'Sura Stock Pile'. Jentera ini digunakan untuk memunggah bijih-bijih besi, dan ia boleh bergerak ke lokasi yang berlainan di sepanjang landasannya.

Ini ialah stesen keretapi di Bukit Besi. Latarbelakang foto ini menunjukkan pemandangan bukit kawasan perlombongan bijih besi. Di sepanjang laluan keretapi dari Bukit Besi ke Dungun, terdapat sebelas stesen, di mana keretapi berhenti mengambil dan menurunkan penumpang. Bermula dari Bukit Besi, Luit, Pinang, Padang Pulut, Kemudi, Kumpal, Serdang, Binjai, Che' Lijah, Nibung dan berakhir di Sura.

Bangunan Tadika ketika berakhirnya kegiatan perlombongan bijih besi oleh EMMCO

arnabkiut · Post time 14-1-2007 01:01 AM

Ini ialah bangunan Tempat Pendaftaran Pekerja. Sebahagian daripada bangunan ini telah mengalami kerosakan sewaktu gambar ini diambil. Pada masa ini bangunan ini telah tiada lagi.

Bangunan 'workshop' yang telah rosak yang sempat dirakamkan sebelum ia dirobohkan.

Pasar Bukit Besi di zaman EMMCO

arnabkiut · Post time 14-1-2007 01:05 AM

Ini bukan lori biasa. Ia dikenali sebagai 'Rock Car' (Lori Batu). Terdapat tiga jenis kenderaan digunakan untuk mengangkut batu-batu bijih besi daripada tapak letupan ke tempat memproses, iaitu 'uclead', 'Rock Car B', dan 'Rock Car C'. Di antara ketiga-tiga kenderaan itu 'Rock Car B' adalah yang terbesar saiznya. Harga sebiji tayar lebih daripada RM9,000.00 dan ketinggian tayar lebihkurang 6'

Rock Car terbalik

Terowong di Bukit Tebuk dibina oleh pihak Jepun di zaman NMC. Menurut cerita dari beberapa orang bekas pekerja lombong bijih besi di Bukit Besi, terowong ini mula dibina sekitar tahun 1932, dan ia dibina secara manual

Sebahagian daripada tiang dan pelantar jeti di Sura, Dungun.

Sebahagian daripada bangunan 'washing plant'